List od Tadeusza Czeżowskiego z 12.10.1954

Autor Tadeusz Czeżowski

Kategorie korespondencja przychodząca, polscy badacze i badaczki

Archiwum Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie

Data powstania 12.10.1954

Powiązane miejsca Kraków, Toruń

Sygnatura w archiwum K_III-26_D_36

Prawa autorskie wszystkie prawa zastrzeżone

Rodzaj zasobu list

Problematyka kwestie naukowe, kwestie organizacyjne, zagadnienie systematyki i analizy błędu logicznego

Dziedzina filozofia, logika, metodologia

Tagi #analogie, #błąd formalny, #błąd logiczny, #błędne koło, #centralna kartoteka, #definicja, #definiowanie, #Grupa Logiki Praktycznej, #instrukcja, #instrukcja rejestrowania błędów logicznych, #karty rejestracyjne, #kategorie semantyczne, #kierownik, #Kraków, #materiał empiryczny, #metoda badań, #metodologia, #PAN, #paradoks, #paradoks klas, #paradoks kłamcy, #Polska Akademia Nauk, #prawa logiki, #projekt, #reguły definiowania, #reguły wnioskowania, #rejestracja błędów, #Sekcja Logiki, #stopnie językowe, #szkic instrukcji, #terminy logiczne, #Toruń, #Uniwersytet, #uogólnienia, #wypowiedzi, #zagadnienie systematyki i analizy błędu logicznego

Prof. TADEUSZ CZEŻOWSKI Toruń, dnia 12 października 1954 r.
T o r u ń
Uniwersytet

Profesor Dr ROMAN INGARDEN

Kraków

Ul. Biskupia 14 m 15

W planie Sekcji Logiki przy Komitecie Filozoficznym PAN /Grupa logiki praktycznej/ zostało umieszczone zagadnienie systematyki i analizy błędu logicznego, przy czym powierzono mi zorganizowanie pracy zbiorowej celem gromadzenia i porządkowania materiału empirycznego w tym zakresie. Przesyłam poniżej szkic instrukcji i proszę uprzejmie o wypowiedzenie się zarówno co do zamierzonej pracy w ogóle, jak i co do wspomnianej instrukcji. Wypowiedzi, które otrzymam, posłużą do wypracowania dokładniejszego projektu jako substratu dla narady, mającej ostatecznie zdecydować o metodzie badań.

Łączę wyrazy poważania

Czeżowski

/prof. Tadeusz Czeżowski/

SYSTEMATYKA I ANALIZA BŁĘDU LOGICZNEGO

I n s t r u k c j a

rejestrowania błędów logicznych

Błędem logicznym jest każda wypowiedź niezgodna z prawami logiki, w szczególności:

a/ Niepoprawne użycie terminu logicznego /np. nazwanie sylogizmem konkluzji wnioskowania, por. Twardowski: O wykształcenie logiczne – Ruch Filoz. V – 1920, s. 65-71; przedr. w Rozpr. i art. filoz. s 185 – 193/.

b/ Definicja wykraczająca przeciw logicznym regułom definiowania.

c/ Podział logiczny wykraczający przeciw logicznym regułom podziału.

d/ Zdanie zbudowane wbrew rozróżnieniu kategorii semantycznych lub stopni językowych /jak w paradoksie klas lub w paradoksie kłamcy/.

e/ Wnioskowanie naruszające regułę wnioskowania /błąd formalny, błędne koło, ignoratio elenchi, itp/.

f/ Uogólnienie niepoprawne /nie będące zdaniem nadrzędnym względem przesłanki uogólnienia, np. uogólnienie ”pewne S są P”na każde S’ jest P’’, przy czym S i S’ mają zakresy krzyżujące się/.

g/ Uogólnienie dokonane bez dostatecznej podstawy.

h/ Analogia nieuzasadniona.

i/ Brak rozróżnienia między zdaniem o fakcie a uogólnieniem /np. gdy mówi ktoś „faktem jest, że każde S jest P’’, podczas gdy jest to uogólnienie faktów stwierdzanych w zdaniach jednostkowych „S1 jest P”, „S2 jest P”, itd/.

Natomiast nie jest błędem logicznym tzw. błąd materialny, jak fałszywa obserwacja lub fałszywe przypomnienie, wynik uogólnienia powziętego zgodnie z prawami indukcji, chociaż zaprzeczą mu dalsze obserwacje itd.

Rejestruje się błędy logiczne, napotkane:

a/ w druku lub w piśmie /w dziełach naukowych i naukowo-popularnych, w utworach literackich, w prasie i drukach wszelkiego rodzaju, jak prospekty i ogłoszenia; w pismach urzędowych, w listach handlowych i prywatnych, w rękopisach – dawnych i współczesnych/,

b/ w żywej mowie, jak w odczytach i wykładach, w dyskusjach i rozmowach, w nauce szkolnej i ćwiczeniach uniwersyteckich.

Rejestracja polega na zapisaniu zauważonego błędu, przy czym należy:

a/ Przytoczyć pełne brzmienie zawierającego błąd logiczny tekstu,

b/ przy tekscie drukowanym dołączyć zwykłe dane bibliograficzne /autor, tytuł, miejsce, i rok wydania, stronicę; przy czasopismach nadto rocznik i zeszyt/, – przy tekście rękopiśmiennym wymienić autora, datę, oznaczenie i miejsce przechowania rękopisu, – przy tekście mówionym podać dane protokólarne: oznaczenie osoby /literami N.N./, jej przybliżonego wieku, wykształcenia, zawodu: datę i okoliczności wypowiedzi / w dyskusji, na lekcji, itp./

Błędy rejestruje się na kartach jednolitego rodzaju i formatu, mianowicie na równo pociętych ćwiartkach papieru kancelaryjnego. Każdy błąd rejestruje się na osobnej karcie, w razie potrzeby można dla jednego zapisu użyć większej ilości kartek, opatrzonych kolejną paginacją. Każdą kartę należy oznaczyć sygnaturą rejestrującego.

Celem zorganizowania rejestracji zaprasza się w różnych miejscowościach kierowników grup, którzy organizują grupy rejestratorów według swego uznania spośród chętnych osób i dostatecznie kwalifikowanych. Członkowie grup zbierają się w wyznaczonych przez kierownika odstępach czasu dla wymiany uwag i rozważenia wątpliwości, zarazem składają mu sporządzone przez siebie karty rejestracyjne. Kierownicy grup przesyłają otrzymane karty do centralnej kartoteki, gdzie zostają one ponumerowane i ułożone.

./.