List do Kazimierza Twardowskiego z 09.09.1934
Monachjum
9. IX. 34.
Wielce Szanowny Panie Profesorze!
Proszę mi łaskawie wybaczyć, że dotychczas nie odpowiedziałem na list WPana Profesora. Ale w Pradze byłem w tak nieustannym kieracie, że niestety nie udało mi się tego zrobić. Prócz samych posiedzeń bowiem sporo czasu zajęły mi jazdy do hotelu, spotkania z obcymi filozofami i t.d.
O wrażeniach z Kongresu opowiem po powrocie. Narazie tyle tylko doniosę, że odczyt mój miałem w piątek pop. w Sekcji A. jako pierwszy referat na posiedzeniu. Mam wrażenie, że odniosłem sukces (zresztą mówiło mi o tem wielu uczonych – obcych – niemieckich, czeskich, holenderskich i t.d.), który polegał nie tylko na ciepłem przyjęciu referatu przez salę, co przedewszystkiem na tem, że reprezentanci „Wiedeńczyków” przyznali a) że podstawowe ich pojęcia nie były dotychczas należycie wyjaśnione, b), że cały szereg twierdzeń, które w ich pismach się znajdują, a które zaatakowałem, są – conajmniej – niedokładnie sformułowane, c) że główne stanowisko ich w sprawie „Verifizierbarkeit der Sätze” należy zacieśnić na niektóre zdania, d) że należy się zgodzić, że „Verifizierbarkeit” i „Sinn”, to nie identycznie to samo i t.d. Prócz tego zaś powtarzali swe znane u nas od dawna tezy na temat tego, że słowa to n.p. cząstki […] i t.d., nie przytoczyli jednak żadnego, a w szczególności żadnego nowego argumentu. – Wnosząc z licznych gratulacyj, które otrzymałem po referacie i z rzeczowych uwag, które na temat mego referatu słyszałem, sądzę, że odegrał on pewną ogólniejszą rolę w dyskusjach, jakie się toczyły na Kongresie. –
Pragnę jeszcze odpowiedzieć w sprawie korekty mej rozprawy resp. zapytań Pana Profesora. A więc:
ad 1. Godzę się na propozycję, żeby po słowach „einer klasse” dodać słówko „auf ”.
ad 2. Zastąpienie słówka „auf ein mal” przez „zugleich” osłabia twierdzenie, gdyż nie tyle chodzi o „równoczesność” intuitywnego ujęcia, co właśnie o to, żeby ono „od razu” jedno i drugie – cechę i podmiot – n[…]ło. Jeżeli „auf ein mal” jest błędne – to oczywiście nie może zostać. Ale jeżeli jest tylko stylistycznie nie-piękne, to może Pan Profesor zgodziłby się na pozostawienie tego zwrotu. Możnaby też powiedzieć „zugleich, mit einem Griff ”.
ad 2.b. Propozycje co do „beide” i t.d. przyjmuję.
W Monachjum jestem od wczoraj wieczór (23,30). List piszę zaraz po ubraniu się, przed śniadaniem, bo inaczej bym go nie napisał. Wskutek tego, ani nie widziałem jeszcze Pfändera, ani nie wychodziłem na miasto. Mam to właśnie zamiar uczynić.
Przesyłam Wielce Szanownemu Panu Profesorowi wyrazy głębokiego poważania i szacunku
Roman Ingarden