List od Stefana Szumana z 29.01.1943
29. I. 43 r.
n Kochany Romanie!
n Wysłaliśmy Ci paczkę 10 dni temu i prosimy o wiadomość, czy zdrowo doszła. Pozatem o kilka słów, jak tam żyjecie! W naszych stronach jak w Bibliji: „ani dnia, ani godziny!” i ludzie są bardzo przygnębieni.
n Mam do Ciebie zapytanie z zakresu logiki. Wiem zresztą, że w liście nieda sie to wyjasnić ostatecznie, ale spoboj. System Hegla opiera się na „przeciwieństwach”. Otóż, czy istnieją pojęcia, które są przeciwieństwem innych, poza tem że są ich negacją, więc n. p. człowiek > > wszystko co nie jest człowiek, ciało >< wszystko co nie ciało, itp. Jeżeli takich pojęc niema, to należałoby je stworzyć, ale jak? Czy przeciwieństwa są tylko psychologicznie uwarunkowane, n. p. ciepły, zimny, psychologicznie kontrast, a fizykalnie skala (dobre > > złe, wesoły > < smutny, itp, itp). Czy duch > < materja jest przeciwieństwem?! Czy można o nich mówić logicznie, wzgl. ontologicznie n. p. byt absolutny > < stawanie się !? Czy można mówić o przeciwieństwach poza wartosciowaniem, a czy wartosciowanie tylko psychologiczne, wzgl. funkcjonalne, utylitarne?! Mam m. i. zdawna przygotowany materjał do tk. zw. też tu przeciwieństw i chciałby teorje przeciwieństw opanować.
n Zamowiłem sobie przez ksiegarnie „Nikolai Hartmann – Etyka”, Schleiermachera, Novalisa. Gdyby sie udało sprowadzić, to może poradziłoby na najdotkliwszy brak ksiażek u mnie. Pecha mam z Schelerem. Już mi go obiecano, ale zawiodł.
n Sciskam Cie, mój Kochany z całego serca, musisz wytrwać i przetrwać! Dużo będzie do roboty. Pozdrowienia od moich
Twój Stefan
p.s. Systematyka tak zw. „pojęć” przeciwnych byłaby też potrzebna, bo mieszczą się tam bardzo różne rzeczy.