List od Stefana Szumana z 24.02.1943
24. II. 43 r.
n Kochany Romanie!
Dziekuję Ci bardzo za listy i za odpowiedź na moje pytanie, dotyczące przeciwieństw. Z tego co piszesz, co jest bardzo jasne i daje mi pewien określony punkt wyjścia, wynika, że w systemie Hegla raczej jest nadużycie terminu przeciwieństw, bo nie widze skali pośrednich ogniw między wykluczajacymi sie jakościami u niego.
n Ale to jest rzeczą u mnie uboczną. Natomiast praktycznie ważne jest mi zagadnienie przeciwieństw w charakterologji, gdzie prawie każda cecha osobowosci występuje właśnie jako oscylująca między biegunowymi przeciwieństwami, posiada sie zawsze równocześnie i stopień jakiejś cechy, n. p. odwagi, serdecznosci, prawdomowności, a zarazem zabarwienie jej biegunowe + lub -, t. j. jakościowo nie stopniowane, czy przeciwne. Sprawę komplikuje jeszcze teorja Arystotelesa o złotym środku. Wszystko razem jest dla mnie wciaż jeszcze nieprzeniknionym gąszczem. A od wyjasnienia tych spraw zależy m. i. możność stworzenia klasyfikacji cech charakterologicznych, ich systematycznego porządku, nad którym juz siedzę od roku, a zresztą od wiele lat. Charakterologja dlatego jest nauką, dotad nie naukową, bo tak trudno stworzyć logiczny system cech osobowości.
n Gdybyś mi przysłał Schelera, byłaby to bardzo wielka przysługa i dziękuję Ci za gotowość.
n Jak Ci już pisałem, zamówiłem sobie szereg ksiażek, m. i. Nikolai Hartmanna, Ethik, ale dotąd głucho o nich.
Czasy są tu raczej takie, że wszelki spokój i przewidywania, czy jutro jeszcze bedzie można pracować, ustał. Mimo to hołduje prawdzie, że życie polega pozytywnie na nie uleganiu przyszłości i jej zagrażającym możliwościom w tym co się może zrobić, puki można.
n Napisałem niewielkie studjum: O Urodzie! Nie donosiłem Ci jeszcze nic, że moje serce szwankuje od kwartału, przykra arytmia. Ale narazie się to już dosyć uspokoiło. Trudno, zdrowia ani młodość nie przybywa.
n Sprobuje wysłać Ci coś za otrzymane 100 zł, ale dopiero po jakimś czasie się to uda.
n Tym czasem przyjm, jak zawsze, moje najlepsze myśli, życzące Ci zdrowia i powodzenia w pracy, a pomyślności Twoim bliskim
n n n n Twój Stefan